1)    Uzun zamandır gastro özofagial reflü hikayesi olan hastada disfaji gelişmesi üzerine yapılan endoskopisinde kardia proksimalinde displazi saptanan ve kolumnar hücre metaplazisi ve goblet hücreleri görülen durum hangisidir? (1999 EYLÜL)
a.Skleroderma
b.İntestinal metaplazi
c.Barret özefagusu
d.Sarkoidoz
e.Candida özofajiti

Uzun süreli gastroözefagial reflü hastlarında özefagusda goblet hücrelerini de içerebilen kolumnar (glandüler) hücre metaplazisi gelişebilir. Buna Barrett özefagusu denir. Glandüler hücrelerde displazi ve adenokarsinom gelişme riski söz konusudur.
Cevap – C


2)    Dokularda demir birikimini gösteren histokimyasal boya reaksiyonu aşağıdakilerden hangisidir?    (2001 NİSAN)
a-    Gümüşleme
b-    Kongo kırmızısı
c-    Prusya mavisi
d-    Trikrom
e-    Fontana

Demir birikimi Prusya mavisi ile gösterilir. Amiloid için kongo kırmızısı, bağ dokusu için trikrom boyalar kullanılır. Mantarları göstermek  için PAS ve gümüş boyaları, nöroendokrin hücreler için gümüşleme yöntemleri ve melanositler için Mason – Fontana yöntemi kullanılır.
Cevap – C

3) Aşağıdakilerden hangisi metastatik kalsifikasyona örnektir? (2002-NİSAN)
A-     Plevral kalsifikasyon 
B-     Kalsifiye lenfadenit tüberküloz 
C-     Kalsifiye ateroskleroz 
D-     Nefrokalsinozis 
E-     Kalsifiye tiroid nodülü 

Yanıt: D
Hiperkalsemide, kalsiyumun böbrekde oluşturduğu değişiklikler nefrokalsinozis ve nefrolitiazisdir. Diğer şıklarda verilen örnekler ise kalsiyum düzeyinin normal olduğu, zedelenmiş dokulara kalsiyum çökmesi ile karakterli olan distrofik kalsifikasyondur. 

4) Aşağıdaki hücre zedelenmesine ait bulgulardan hangisi zedelenmenin irreversibl olduğunu gösterir? (2002-EYLÜL)
a. Endoplazmik retikulumun şişmesi
b. Hücre membranın parçalanması
c. Mitokondri şişmesi
d. Kromatin yoğunlaşması
e. Hücrenin bulanık şişmesi

Yanıt: B
Endoplazmik retikulum şişmesi geri dönüşümlü (reverzibl) zedelenmenin ultrastrüktürel olarak belirlenen ilk bulgusudur. Mitokondride de şişme görülür. Anaerobik glikoliz sonucu laktik asidin birikip pH’ın düşmesi ile nükleer kromatin yoğunlaşıp kümeleşir. Işık mikroskobunda hücrede bulanık şişme görülür. Geri dönüşümsüz (irreverzibl) zedelenmede ise ultrastrüktürel olarak membranlarda parçalanma, endoplazmik retikulumda erime, mitokondride belirgin şişme ve kalsiyum birikimleri ile ışık mikroskobunda nüvede karyoliz, karyoreksiz yada piknoz görülür. 

5)    Aşağıdaki pigment birikimlerinden hangisi ekzojendir? (2003-NİSAN)
a)    Lipofusin birikimi
b)    Hemosiderozis
c)    Okronozis
d)    Antrakozis
e)    Hemokromatozis

Yanıt: D  
En sık egzojen pigment olan karbon yada kömür tozu inhale edildiğinde alveoler makrofajlar tarafından fagosite edilir, lenfatikler aracılığı ile trakeobronşial lenf düğümlerine taşınır. Birikimi akciğer ve lenf düğümlerinde siyahlaşmaya yol açar ve antrakoz denir. Kömür madeni işçilerinde yoğun birikim pnömokonyoza yol açabilir. 

6) Koagulasyon nekrozunun gelişmesinde aşağıdaki hücre içi olaylardan hangisi rol oynar? (2003-EYLÜL)
a)    Karyoliz
b)    Karyoreksiz
c)    RNA kaybı
d)    Glikojen kaybı
e)    Proteinlerin denaturasyonu

Yanıt: E
Koagulasyon nekrozunun mekanizması protein denaturasyonudur. Hipoksi ile zedelenen hücrelerde anaerobik glikoliz başlar. Bunun sonucunda hücrelerde laktik asid birikir ve pH düşer.  Lizozomal enzimlerde denatüre olur ve otoliz durur. Bu yüzden hücreler tamamen ortadan kaybolmaz ve nekroz odağında hücre hayalleri bir süre daha görülebilir. Zamanla ortama gelen fagositik hücreler, bu kalıntıları temizler. 

7)    Aşağıdaki pigmentlerden hangisi tirozin oksidasyonu sonucunda oluşur? (2003-EYLÜL)
a)    Hematin
b)    Bilirübin
c)    Melanin
d)    Hemosiderin
e)    Hemoglobin

Yanıt: C
Tirozin oksidasyonu sonucunda melanin pigmenti oluşur. Tirozinaz eksikliğinde albinizm; lokalize melanosit kaybında ise vitiligo gelişir.

8)    Aşağıdaki lezyonlardan hangisi metaplazi sonucunda oluşur? (2003-EYLÜL)
a)    Barrett özefagusu 
b)    Özefagus laserasyonu
c)    Peptik ülser
d)    Meckel divertikülü
e)    Cushing ülseri

Yanıt: A
METAPLAZİ :Olgun bir hücre tipinin genellikle daha dayanıklı, farklı bir olgun hücre tipine dönüşmesidir. Epitelial hücrelerde daha sıktır ve en sık kolumnar hücrelerin skuamöz hücrelere dönüşümü görülür.  

Skuamöz metaplazi : 
-Sigara içenlerde ve A vitamini eksikliğinde solunum sisteminde
-Serviks epitelinde inflamasyon ve irritasyona bağlı olarak
-Mesanede taş, kronik inflamasyon, Schistosomiazis
-Tükrük bezi,pankreas ve safra duktuslarında taş varlığı
Metaplazik hücrelerde displazi gelişirse skuamöz (yassı epitel) hücreli karsinom riski artar.

Glandüler metaplazi : En iyi örnek Barrett özefagusudur. Normalde özefagusu döşeyen skuamöz hücreler uzun süreli reflü sonucunda glandüler hücrelere dönüşür. Metaplazik glandüler hücrelerde displazi gelişirse özefagusda adenokarsinom riski artar.

Mezenşimal metaplazi : Nadir görülür. Daha çok lokal zedelenmeye yanıt olarak fibroblastlar kondroblast yada osteoblastlara dönüşerek kıkırdak ve kemik üretirler. Örnek: Myozitis ossifikans

9)    Aşağıdakilerden hangisinde karsinom riski yüksektir? (2004-NİSAN)
a)    Endometrial hiperplazi
b)    Pubertede meme bez epitelinde hiperplazi
c)    Gebelikte hipofizde laktotrop hücre hiperplazisi
d)    Gebelikte tiroid folikül epitel hücre hiperplazisi
e)    Parsiyel hepatektomi sonrası hepatosit hiperplazisi

Yanıt: A
Hiperplazi, hücrelerde sayısal artış sonucu organın büyümesidir. Çoğalma yeteneği olmayan çizgili kas ve nöronlarda hiperplazi oluşamaz. Çoğalan hücrelerde ise hiperplazi ve hipertrofi genellikle birlikte oluşur.
Fizyolojik :
1.    Hormonal hiperplazi: Gebelik ve ergenlikte meme epitelinde hiperplazi ve hipertrofi birlikte oluşursa da, hiperplazi baskındır. Gebe uterusda da hipertrofi ve hiperplazi birliktedir.
2.    Kompansatuar hiperplazi: Karaciğerin bir kısmı çıkarılırsa kalan hücreler çoğalarak eski boyuta ulaşmaya çalışır. Unilateral nefrektomi sonrasında, diğer böbrekte kompansatuar hiperplazi oluşur.
Patolojik :Patolojik hiperplazinin en sık nedeni aşırı hormonal uyarıdır.
Endometrial hiperplazi östrojenin artışı veya progesteronla dengelenememesi sonucunda oluşur ve anormal menstrüel kanamanın sık bir nedenidir. Etken ortadan kaldırılırsa hiperplazi geriler. Ancak endometrial hiperplazi karsinom gelişimi için uygun bir zemindir.

10) Aşağıdaki pigment hastalıklarının hangisinde, lokal pigment kaybı, ayırt edici özelliktir? (2004-EYLÜL)
a)    Çil
b)    Vitiligo
c)    Albinizm
d)    Melasma
e)    Lentigo

Yanıt: B
Epidermiste lokalize melanosit kaybı vitiligodur. Bu böldede melanin üretilemediğinden lokalize pigment kaybı oluşur. Tirozinaz enzimi eksikliğinde ise, melanin sentezi tamamen bozulacağından yaygın pigment eksikliği albinizm tablosunu oluşturur.

11) Yaşlanmada aşağıdaki bulgulardan hangisi, serbest radikaller etkisi ile oluşur? (2005-EYLÜL)
a)    Serebral atrofi
b)    Prostat hiperplazisi
c)    Parankimatöz organlarda stromal yağlanma
d)    Dermiste solar elastoz
e)    Parankim hücrelerinde lipofusin birikimi

Yanıt: E
Lipofusin (lipokrom-yaşlanma) pigmenti uzun ömürlü hücreler ve atrofik hücrelerde organel yıkımı sonucunda, organel membranlarındaki poliansatüre lipidlerin peroksidasyonu ile oluşur.Tam olarak sindirilemediğinden lizozomlar içinde birikir ve sarı-kahverengi, granüler pigment olarak görülür. Hücrede zedelenme oluşturmaz, çok fazla miktarda birikirse organda kahverenkte görünüm oluşturur. Serbest radikal hasarı ve buna bağlı oluşan lipid peroksidasyonunun göstergesidir. Yaşlılarda kalp , karaciğer ve nöronlarda belirgindir. Yaşlı hastaların kalbinde görülebilen kahverengi atrofi gibi...Ağır malnütrisyonlu ve kaşektiklerde de belirgindir.

12) Aşağıdaki hastalıklardan hangisinin patogenezinde apoptoz mekanizmasının yetmezliği söz konusudur? (2005-EYLÜL)
a)    Viral hepatit
b)    Foliküler lenfoma
c)    Obstrüktif hidronefroz
d)    Radyasssyon gastroenteriti
e)    Spinal muskuler atrofi

Yanıt: B
Apoptoz yetmezliği: 
•    Kanserler; özellikle p53 mutasyonu ile oluşanlar, hormona bağlı gelişenler (meme, over, prostat) ve foliküler lenfoma (Bcl-2 mutasyonu)
•    Otoimmün hastalıklar
Apoptoz artışı:
•    Spinal muskuler atrofi gibi , bazı nöronların kaybı ile giden nörodejeneratif hastalıklar
•    MI ve serebral enfarktüs gibi iskemik hastalıklar
•    Viral enfeksiyonlarda, enfekte hücrelerin ölümü

13) Likefaksiyon nekrozu en sık hangi organda görülür? (2006-EYLÜL)
a) Karaciğer 
b) Akciğer
c) Dalak
d) Böbrek
e) Beyin

Yanıt E
Likefaksiyon nekrozunun mekanizması enzimatik sindirimdir. Ölmüş hücreler sindirilerek ortadan kaldırılır. Mikroskobik incelemede nekrotik debris, makroskobik olarak vizköz kitle oluşur. Beyinde hipoksi- iskemiye bağlı oluşan nekroz en iyi örnektir. Ayrıca apse odakları, pyojenik enfeksiyon odakları örnek verilebilir. Apse odakları fibröz cidarla çevrili olup merkezinde nekrotik debris ve nötrofiller içerir.


14) Hücre boyutunun artması, aşağıdaki adaptasyon örneklerinden hangisinde temel özelliktir ? (2006-EYLÜL)
a) Laktasyonda memenin büyümesi
b) Kapak hastalıklarında myokard kalınlaşması
c) Solunum yollarında skuamöz epitelin oluşması
d) Yaşlılarda girusların incelmesi, sulkusların genişlemesi
e) Nodüler guatrda tiroidin büyümesi

Yanıt B
Hücre boyutlarında artış ile karakterli adaptasyon mekanizması hipertrofidir. Fizyolojik örnek gebe uterusun büyümesidir. Patolojik hipertrofinin en karakteristik örneği myokard hipertrofisidir. Hipertansiyon yada kapak darlıklarına bağlı olarak gelişir. Laktasyonda meme büyümesinde baskın olan mekanizma hiperplazi; solunum yollarında skuamöz epitelin oluşması metaplazi, yaşlılarda girusların daralıp sulkusların genişlemesi atrofi ve nodüler guatrda tiroid büyümesi hiperplazidir. 

15) Barrett özefagusunda izlenen morfolojik değişiklikler aşağıdaki patolojik olaylardan hangisine örnektir? (2006-EYLÜL)
a) Hiperplazi
b) Hipertrofi
c) Atrofi
d) Metaplazi
e) Anaplazi

Yanıt: D
Barrett özefagusunda, özefagusu döşeyen yassı epital hücreleri, uzun süreli reflu sonucunda, glandüler hücrelere dönüşürler. Olgun bir hücre tipinin, daha dayanıklı diğer bir olgun hücre tipine dönüşmesi  metaplazidir. Metaplazi adaptasyon mekanizması olup etken ortadan kaldırılırsa, geri dönüşümlüdür. Metaplazik hücrelerde displazi gelişirse, maliğn tümör riski artar.

16) Aşağıdakilerden hangisi geri dönüşümlü hücre zedelenmesine örnektir? (2007-NİSAN)
a) Serebral infarkt
b) Timusta apoptoza giden T hücreleri
c) Karaciğerde yağlı değişim
d) Ayakta yaş gangren
e) Akut pankreatite bağlı yağ nekrozu

Yanıt: C
Yağlı değişiklik geri dönüşümlü zedelenme bulgusu olup özellikle karaciğer parankim hücreleri ve myokard hücrelerinde sık görülür. İskemik, toksik, metabolik hasara bağlı olarak gelişebilir. Mikroskobik : Sitoplazmada küçük lipid vakuolleri ile mikroveziküler, büyük tek bir vakuol ile makroveziküler yağlanma Makroskobik : Organ büyük, sarı renkte, parlak ve kaygan 

17) Bronşiyal siliyalı epitelin skuamöz epitele değişmesine ne ad verilir? (2008-NİSAN)
a)    Anaplazi
b)    Displazi
c)    Metaplazi
d)    Hiperplazi
e)    Karsinoma in situ

Yanıt: C
Hücrelerin zedeleyici bir etken yada ağır fizyolojik stresle karşılaştığında yeni koşullara uyum sağlamaya çalışmasına adaptasyon denir. Atrofi, hiperplazi, hipertrofi ve metaplazi, adaptasyon mekanizmalarıdır. Metaplazi, olgun bir hücre tipinin genellikle daha dayanıklı, farklı bir olgun hücre tipine dönüşmesidir. Epitelial hücrelerde daha sıktır ve en sık kolumnar hücrelerin skuamöz hücrelere dönüşümü görülür.  
Skuamöz metaplazi : 
-Sigara içenlerde ve A vitamini eksikliğinde solunum sisteminde
-Serviks epitelinde inflamasyon ve irritasyona bağlı olarak
-Mesanede taş, kronik inflamasyon, Schistosomiazis
-Tükrük bezi,pankreas ve safra duktuslarında taş varlığı
Metaplazik hücrelerde displazi gelişirse skuamöz (yassı epitel) hücreli karsinom riski artar.
Glandüler metaplazi : En iyi örnek Barrett özefagusudur. Normalde özefagusu döşeyen skuamöz hücreler uzun süreli reflü sonucunda glandüler hücrelere dönüşür. Metaplazik glandüler hücrelerde displazi gelişirse özefagusda adenokarsinom riski artar.
Mezenşimal metaplazi : Nadir görülür. Daha çok lokal zedelenmeye yanıt olarak fibroblastlar kondroblast yada osteoblastlara dönüşerek kıkırdak ve kemik üretirler. Örnek: Myozitis ossifikans

18) Hücre ve doku çatısının korunduğu ve protein denatürasyonunun hakim olduğu nekroz tipi aşağıdakilerden hangisidir? (2008-EYLÜL)

a) Apse
b) Koagülasyon nekrozu
c) Likefaktif nekroz
d) Kazeöz nekroz
e) Yağ nekrozu

Yanıt: B
Santral sinir sistemi dışında, tüm vücutta hipoksiye bağlı gelişen nekroz koagulasyon nekrozudur. Bu nekrozun oluşumunda temel mekanizma protein denatürasyonudur. Hipoksiye bağlı hücre zedelenmesinde anaerobik glikoliz devreye girer. Laktik asid birikir ve pH düşer. Hücre içinde asidozun oluşması yapısal proteinler yanı sıra lizozomal sindirim enzimlerini de denatüre eder ve hücre lizisi durur. Böylece hücre ve doku çatısı en az birkaç gün korunur. Nekrotik bölge hayal meyal görünür halde kalır. Sonuçta ortama gelen lökositler nekroz odağını parçalayarak sindirirler. (Bu soru daha öncede benzer şekilde sorulmuştu)